HBO opleidingen pedagogiek

Op een twaalftal hogescholen in Nederland kun je een hbo-bachelor volgen die je opleidt tot hbo-pedagoog.

Hbo-bachelor Pedagogiek
In het landelijk opleidingsprofiel van de bacheloropleidingen⁽¹⁾ wordt de hbo-pedagoog omschreven als een professional die het opgroeien en opvoeden van kinderen en jongeren ondersteunt vanaf de conceptie tot de leeftijd van 23 jaar. Hij⁽²⁾ werkt individueel met een kind of jongere en/of met groepen kinderen of jongeren, met gezinnen en/of andere opvoeders in diverse contexten. Volgens professor Hermanns (2012) is de pedagoog een specialist op het gebied van de bijzondere relatie tussen een kind en/of jongere en zijn/haar opvoeders. Deze opvoedingsrelatie onderscheidt zich volgens hem van andere relaties doordat:

• het kind of de jongere zich in een afhankelijke positie bevindt
• de relatie zich richt op de vorming van het kind
• deze relatie voortdurend verandert doordat het kind zich verder ontwikkelt.

De pedagoog ondersteunt opvoeders en kinderen of jongeren in het zo goed mogelijk vorm geven van deze relatie door een pedagogisch klimaat te creëren waarin kinderen en jongeren op een zo gunstig mogelijke manier kunnen opgroeien tot volwassenen. Dit doet hij door kinderen, jongeren en opvoeders te adviseren bij lichte handelingsverlegenheid, opvoeders te ondersteunen bij het nemen of behouden van de regie in de opvoedsituatie, maar ook door in te grijpen wanneer opvoedsituaties als problematisch ervaren worden.

In de opleidingen leer je hoe deze pedagogische relatie zelf zo goed mogelijk kunt aangaan en hoe je andere opvoeders kunt ondersteunen in het zo goed mogelijk vormgeven van deze relatie. Dit leer je in verschillende contexten. Een pedagoog kan immers overal waar opgevoed wordt, werkzaam zijn. Niet alleen in de thuissituatie van kinderen en jongeren, maar ook in instellingen waar met en voor kinderen en jongeren gewerkt wordt. Hierbij kun je denken aan de opvang, het onderwijs, het sportveld, de jeugdhulp, ziekenhuizen, religieuze instellingen, de media, overheden en de cultuursector. Hij is werkzaam in de ondersteunende en preventieve hulp en zorg en is betrokken bij intensieve behandelingen binnen institutionele contexten. Het werkveld waarin de pedagoog werkzaam kan zijn is breed.

Om een goede pedagoog te worden dien je je een drietal kerntaken eigen te maken:

1. Ondersteunen bij het opgroeien en opvoeden,
2. Het bevorderen van condities die opgroeien en opvoeden optimaliseren en
3. Bijdragen aan het behouden en versterken van de professionaliteit van het beroep.

Binnen alle opleidingen leer je daarom onderstaande competenties die je in staat stellen deze kerntaken op een goede manier uit te voeren.

Kerntaak 1: Opgroeien en opvoeden ondersteunen

1. Onderhoudt een pedagogische (werk)relatie met (groepen) kinderen, jongeren, ouders en mede-opvoeders.
2. Stimuleert systemisch en diversiteitssensitief de ontwikkeling van kinderen en jongeren in de opvoedingssituatie.
3. Biedt in samenspraak met kinderen, jongeren, ouders en mede-opvoeders verantwoorde ondersteuning bij het opgroeien en het opvoeden en beweegt mee in hun evoluerende behoeften.
4. Geeft (mede) vorm aan een pedagogisch klimaat dat opgroeien en opvoeden bevordert.
5. Verzorgt voorlichting en scholing op basis van vragen van kinderen, jongeren, ouders, mede-opvoeders en de samenleving.
6. Bevordert participatie en sociale inclusie van kinderen en jongeren.

Kerntaak 2: Condities voor opgroeien en opvoeden bevorderen

1. Draagt als onderzoekende professional systematisch bij aan beroepsinnovaties en kennisontwikkeling.
2. Onderzoekt relevante pedagogische vraagstukken en vertaalt uitkomsten naar beleidsadviezen voor (pedagogische) instellingen, overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven.
3. Onderzoekt beleid van instellingen, overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven en wijst op de gevolgen ervan voor het opgroeien en opvoeden.

Kerntaak 3: Professionaliteit versterken

1. Doet onderzoek naar, en reflecteert als reflexieve professional op, het eigen handelen ten behoeve van de persoonlijke professionele ontwikkeling en het verbeteren van het professioneel handelen.
2. Laat zich in zijn pedagogisch handelen leiden door morele keuzes vanuit het belang van het kind of de jongere op basis van zijn pedagogisch beroepsethos en de internationale rechten van het kind.
3. Werkt interdisciplinair en multidisciplinair samen met regionale en (inter)nationale collega-professionals en collega-organisaties.

Tabel 1: De 3 kerntaken van de pedagoog uit het landelijk opleidingsprofiel

Hoewel iedere opleiding er op gericht is je deze competenties eigen te maken, heeft iedere opleiding zijn eigen kleur en accenten. Het is daarom goed om je als aankomend student te oriënteren op verschillende hogescholen om te kijken welke opleiding het beste bij jouw ambities en kwaliteiten past.

(1) Landelijk Opleidingsoverleg Pedagogiek (in press). Landelijk opleidings- en competentieprofiel hbo-bacheloropleiding pedagogiek: opgroeien en opvoeden ondersteunen.
(2) Daar waar ‘hij’ staat, kan ook ‘zij’ gelezen worden.