VBSP Congres: Pedagogische Kracht in Praktijk

 Dag 1: 02 oktober

Keynote I: Philippe Noens en Hans Van Crombrugge
Bijdrage: ‘Voorkomendheid’ – de onderschatte deugd van preventieve gezinsondersteuning

Preventief werken is meer dan ‘op de koffie komen’: het is een métier, een stiel. Min of meer zoals je niet zomaar een loodgieter wenst, maar een vakman, een stielman dus. In deze lezing werpen we een blik op de pedagogische stiel van preventieve gezinsondersteuning, een domein dat vaak ondergewaardeerd blijft als louter het traject dat aan hulpverlening voorafgaat. We verkennen wat deze stiel inhoudt, hoe we preventie kunnen herdenken als ondersteuning, wie we precies willen ondersteunen - kinderen, ouder(s) of gezin? - en wanneer we precies (mogen) spreken van ‘geslaagde’ ondersteuning. Tegen de roep om meetbare impact, het ‘tellen’ van wat je doet, plaatsen wij het belang van ‘vertellen’ van wie je bent; in plaats van het (des)kundig voorkomen, de kunst van de voorkomendheid.

Keynote II: Iris Andriessen
Bijdrage: “Wij weten best dat wij kinderen zijn. Maar dat houdt ons niet tegen!”

Uitingen van jeugdburgerschap kunnen steevast rekenen op verschillende – maar wel steeds terugkerende – reacties: jeugdigen als helden, als naïevelingen of als overlastgevers. Ook in het wetenschappelijke debat zijn die posities terug te vinden: van jeugdigen als potentiële-burgers-die-het-nog-moeten-leren tot autonome katalysatoren van nieuwe sociale bewegingen. In het onderzoek ‘Betrokken Jeugd’ van lectoraat Samenlevingspedagogiek komen jeugdigen zelf aan het woord over wat zij belangrijk vinden en hoe zij burger zijn, zich burger voelen en burgerschap uitoefenen. Welk appèl doen de ervaringen van jeugdige burgers op ons? 

Overzicht workshops:

Anja Diender
Bijdrage: Je hebt meer invloed, dan je zelf vaak denkt: pedagogisch handelen bekeken vanuit (on)rechtvaardigheidsperspectief.

We denken vaak aan de grote onrechtvaardige gebeurtenissen in iemands leven als het gaat om weerstand, opstandig gedrag, probleemgedrag en moeite hebben met leren. We onderschatten echter de verwoestende impact, die een opeenstapeling van op het oog onbelangrijke kleine onrechtvaardigheden in de dagelijkse situaties daarin kan hebben. Niet alleen in een schoolsituatie of bij jeugdzorg, maar ook in je werkomgeving en de brede maatschappij. In deze workshop geef ik je meer inzicht in hoe situaties vanuit onrechtvaardigheid bekeken ineens kunnen escaleren door ogenschijnlijk kleine dingen, wat de impact is van de waarneming van onrechtvaardigheid op de executieve functies, waarom mensen met een sterk rechtvaardigheidsgevoel daar extra kwetsbaar voor zijn en hoe je escalatie, opstandig gedrag, probleemgedrag en leerproblemen zoveel mogelijk kunt voorkomen door effectief pedagogisch handelen vanuit rechtvaardigheidspersectief. Ben je nieuwsgierig geworden en zoek je een workshop met zowel theorie als praktische handvatten, meld je dan aan!

Claudine Dietz
Bijdrage: De zorg voor het jonge kind en zijn/haar ouder(s); een inkijkje in de klinische praktijk van Infant Mental Health

In deze workshop wordt u meegenomen in mijn dagelijkse praktijk bij de OuderKindLijn als Infant Mental Health specialist. Bij de OuderKindLijn zien we jonge ouders en kinderen waarbij de relatie minder vanzelfsprekend ontwikkelt. De achtergrond hiervan kunnen psychische problemen of trauma zijn bij ouders en/of regulatie of ontwikkelingsproblemen bij het kind. Aan de hand van casuïstiek zal ik ingaan op thema’s als; regulatie en co-regulatie, intergenerationeel trauma, emotionele ontwikkeling en de cirkel van veiligheid.

Clementine Degener 
Bijdrage: Hoe vertel ik mijn verhaal op mijn eigen wijze?

Hoe vertel ik mijn verhaal op mijn eigen wijze? We kennen allemaal de begrippen leefwereld en systeemwereld, en we weten dat die twee werelden binnen de jeugdzorg onvoldoende willen samenkomen. Deze workshop stelt manieren waarop jeugdprofessionals kunnen aansluiten bij de leefwereld van kinderen en jongeren centraal, op zodanige wijze, dat kinderen en jongeren daadwerkelijk hun eigen verhaal kunnen vertellen. Dit betekent iets voor de positionering van jeugdzorgprofessionals in relatie tot de positionering van kinderen en jongeren. Vanuit de theorie van intersectionaliteit verkennen we processen die daarvoor nodig zijn, en wat dat voor iedere deelnemer kan betekenen.

Hilde Wierda-Boer en Linda Hooijer (120 minuten)
Bijdrage: Walkshop ‘Plek voor meiden’: Ontdek hoe publieke buitenruimtes meisjes uitsluiten – en wat we daaraan kunnen doen

De publieke buitenruimte speelt een cruciale rol in de gezonde ontwikkeling van jongeren: ze biedt ruimte voor ontmoeting, autonomie, beweging en het aangaan van uitdagingen. Toch profiteren meisjes hier onevenredig minder van. Veel plekken sluiten – vaak onbedoeld – beter aan bij de voorkeuren van jongens, waardoor meisjes zich minder welkom voelen en minder gebruikmaken van deze ruimtes. Dit heeft gevolgen voor hun welbevinden.

In de walkshop Plek voor meiden delen we de bevindingen van ons participatieve actieonderzoek in Apeldoorn, waarin tienermeiden en gemeentelijke professionals als mede-onderzoekers samenwerken. Samen onderzoeken we de behoeften van meiden in de publieke buitenruimte. Tijdens de walkshop testen we bovendien met deelnemers het prototype van onze kijk- en dialoogkaart, ontwikkeld om bewustwording te vergroten en inclusiever ontwerp te stimuleren. Trek goede schoenen aan: we gaan naar buiten om de kracht én beperkingen van de publieke buitenruimte als pedagogische omgeving zelf te ervaren.

Jacquelien Bulterman-Bos
Bijdrage: Waarom (onderwijs)pedagogiek fundamenteel praktisch is.

Kinderen hebben grenzen nodig, maar ook ruimte om te exploreren. Als iets in de pedagogiek ‘waar’ is, is het omgekeerde vaak ook waar. De pedagogische praktijk zit vol met paradoxen. Een pedagoog die handelt moet voortdurend oordelen. Normatieve afwegingen spelen daarbij een rol, maar daarmee is niet alles gezegd. Kunnen we spreken van een ‘professioneel’ (onderwijs)pedagogisch oordeel? Wat is nodig om professioneel te leren oordelen? Wat betekent het belang van professionele oordelen voor de context waarin pedagogen opgeleid worden en voor de manier waarop theorie tot stand komt? Jacquelien Bulterman-Bos is klinisch pedagoog en onderwijsonderzoeker. Haar boek ‘Het lerarentekort. Pleidooi voor vakmanschap’ raakte een snaar in het veld van leraren en pedagogen. Ze heeft een achtergrond als gasthoogleraar op Berkeley VS, lector, universitair docent, lerarenopleider en leraar.

Joos Meesters
Bijdrage: Sociale kwaliteit voor jongeren met een ondersteuningsbehoefte

In Nederland ervaren jongeren veel moeilijkheden bij het zelfstandig verwerven van een betekenisvolle plek binnen onze samenleving, passend onderwijs te volgen, een geschikte baan te vinden en gezond te leven met mensen om hen heen. De sociale kwaliteit staat voor hen onder druk. Met sociale kwaliteit wordt bedoeld dat iemand mogelijkheden heeft om mee te kunnen doen op een manier die bij die persoon past. Om kansen en mogelijkheden vanuit jongeren te vergroten gaan we op zoek naar wat jongeren zelf te bieden hebben en wat werkzame factoren zijn die sociale kwaliteit voor hen bevordert. Aan de hand van portretten, verhalen en ervaringskennis van jongeren gaan we dieper in op het begrip sociale kwaliteit.

Lore Dereymaeker en Eva Brattinga
Bijdrage: Verhalen over opvoeding als pedagogisch kompas

In deze workshop verken je, aan de hand van praktijkverhalen uit de bundel ‘Verhalen over Opvoeding’ ( verschenen eind 2024 bij Lannoo Campus), hoe verhalen in woord, beeld en geluid ons als pedagogische professional kunnen inspireren, uitdagen en richting geven. De verhalen verbinden theorie met praktijk, brengen denken en handelen samen, zetten aan tot dialoog, en maken ruimte voor nuance, betekenis en perspectief.

“Geef ons een lege plek waar mensen kunnen samenkomen 
zonder dat ze zich moeten stressen over politie. 
Voor te driften, te hangen, car-meets bijvoorbeeld. 
Zodat we dat niet meer bij het tankstation moeten doen 
of bij het kanaal (jongere uit Genk, 17j).”

We lezen, luisteren, bevragen en verbinden deze verhalen met onze eigen praktijk. Zo scherpen we onze pedagogische denkkaders aan en worden de verhalen een kompas voor ons handelen.
Deze workshop is een uitnodiging tot dialoog, reflectie en wie weet zelfs tot het samen vertellen van een (vervolg)verhaal.

Maike Kooijmans
Bijdrage: ONT-moeten en ONT-wikkelen in pedagogische vrijplaatsen voor jeugd

In onze snel veranderende (prestatie)samenleving staat het mentaal welbevinden van kinderen en jongeren steeds meer onder druk. Uit onderzoek blijkt dat bovenmatige prestatiedruk niet alleen veel stress onder jongeren veroorzaakt, maar ook de identiteitsontwikkeling van jeugdigen kan frustreren. Zijn er nog wel plekken waar zij vrij van prestatiedruk kunnen exploreren, leren en ont-moeten? Zodat ze op eigen tempo en op eigen wijze, samen met leeftijdsgenoten, kunnen ontdekken wie ze willen zijn en worden? 

Op landgoed Sparrenhof in Tilburg werd tussen 2021 en 2024 ontwerpgericht onderzoek gedaan naar zogenoemde ‘pedagogische vrijplaatsen’. Jeugdprofessionals, jeugdonderzoekers en jongeren hebben de toenmalig leegstaande kloosterhoeve een nieuwe bestemming mogen geven: een inspirerende, kansrijke ont-moetingsplek, voor en door jeugd! 
In deze onderzoekspresentatie worden de ontwerpprincipes voor pedagogische vrijplaatsen gepresenteerd. Aan de hand van fragmenten uit de documentaire ‘Empty Farm to Fill’, gaan we in op de vraag hoe pedagogische vrijplaatsen kunnen bijdragen aan een veerkrachtige identiteitsontwikkeling.

Philippe Noens en Eva Brattinga (90 minuten)
Bijdrage: Wat kan de alledaagse praktijk ons vertellen over pedagogische kracht?

In het pedagogisch werkveld wemelt het van termen, modellen en methodieken die trachten te omschrijven wat ‘pedagogische kracht’ inhoudt. Vacatures, opleidingen en beroepsprofielen formuleren competenties in kennis, vaardigheden en attitudes. Maar sluit die taal aan bij wat opvoeders en kinderen in de praktijk als krachtig ervaren?

In deze workshop vertrekken we vanuit verhalen uit de alledaagse praktijk. Wat zeggen die over wat het betekent om in je pedagogische kracht te staan? We delen zelf verzamelde praktijkverhalen en nodigen deelnemers uit om ook eigen ervaringen in te brengen. Samen verkennen we hoe juist deze praktijktaal – vol nuances, twijfels en inzichten – kan bijdragen aan een rijker begrip van pedagogische professionaliteit.

Ton Notten en Hans-Jan Kuipers
Bijdrage: Sociale kwaliteit

In de pedagogische wereld klinkt soms de leuze ‘het kind centraal!’ Helpt die leuze een kind dat opgroeit met zieke of overspannen ouders, in een armoedige wijk of tussen
gewelddadige leeftijdsgenoten? Wij twijfelen daaraan. Daarom pleiten wij voor langdurige hulp aan gezinnen, schoolklassen of andere sociale systemen waarvan kinderen deel uitmaken. Om dat te bereiken zijn systeemgerichte of ecologische opvattingen bruikbaar. Dat hebben we uiteengezet in Werken aan sociale kwaliteit in steden en op het platteland, Ton Notten als eindredacteur
en auteur en Hans-Jan Kuipers als auteur. De stad-land indeling uit de titel van dat boek wijst op onze systeem- in plaats van kindgerichte manier van denken.
In onze workshop maken we duidelijk welke pedagogische betekenis de stad-land indeling kan hebben. Daarbij gebruiken we het Sociale Kwaliteit Kwadrant als voorbeeld van een
systeemgerichte benadering. We trekken de stad-land indeling ook in twijfel, want het is onduidelijk of daarmee de meervoudige en veranderlijke leefwereld van kinderen op een
adequate manier in beeld komt.

Het boek ‘Werken aan sociale kwaliteit in steden en op het platteland. Nadenken, innovatie,
participatie’ zal ter plekke beschikbaar zijn.

Chaja Deen (Nederlans Jeugdinstituut)
Bijdrage: De pedagogische kracht in en rond de school verbinden

Het inzetten van pedagogische kracht gaat verder dan de relatie tussen leraren en leerlingen. Het gaat ook over goed en aantrekkelijk onderwijs, een positieve samenwerking in het team, het uitdragen van gedeelde waarden, ruimte voor talentontwikkeling van leerlingen én leraren en het waarderen van verschillen. En over het samenwerken met ouders die hun pedagogische kracht inzetten in de opvoeding van hun kinderen. Samen vormen deze elementen de basis voor een krachtig pedagogisch klimaat.
Leerlingen brengen maatschappelijke thema’s mee de school in, zoals prestatiedruk, armoede en zorgen over klimaat en wereldproblematiek. Die vragen om een bredere pedagogische aanpak. Scholen hoeven dat niet alleen te doen. Door bewuster samen te werken met ouders, steunfiguren rondom het gezin, en partners uit de wijk of gemeente, ontstaat er gedeelde verantwoordelijkheid en versterkte pedagogische kracht.
In deze bijdrage delen we inzichten uit De school midden in de maatschappij (https://www.accouitgeverij.nl/winkel/school-midden-de-maatschappij ) en krijgen deelnemers concrete handvatten om hier in hun eigen (onderwijs) praktijk mee aan de slag te gaan.

Youngins010 en Hogeschool Rotterdam
Julie van Teeseling, Sila Nur Aslan, Leonie le Sage, Thaisja Suart en Szabinka Dudevszky

Bijdrage: YOUNGINS: Participatief onderzoek door en voor jongeren

Hoe kunnen jongeren hun mentale veerkracht versterken én het verschil maken in hun wijk? In Youngins: The Brave Space nemen jongeren uit Rotterdam West het heft in eigen hand. Met creatieve methoden als forumtheater, spoken word en beeldende werkvormen onderzoeken zij samen met Hogeschool Rotterdam en jongerenorganisaties 2DO/Formaat en Zorgvrijstaat wat er speelt rondom mentale gezondheid. Hun verhalen en ervaringen komen samen in de interactieve voorstelling BANG!, waarin urgente thema’s als studiestress, geldzorgen en wachtlijsten op een toegankelijke manier voelbaar worden.
Tijdens de workshop maak je kennis met deze participatieve aanpak en ervaar je zelf hoe jongeren een Safe Space omvormen tot een Brave Space: een plek waar jongeren, professionals en beleidsmakers samen reflecteren én handelen. De jongeren leiden de sessie, nemen je mee in een theateroefening en laten zien hoe hun methode niet alleen verhalen zichtbaar maakt, maar ook echte beweging creëert.

Sociaal Cement
Coen van Heteren en Rivelino Rigters

Tussenverhalen zijn verhalen over jongeren die opgroeien tussen culturele, religieuze, sociale of institutionele leefwerelden. Ze hebben bijvoorbeeld een dubbele nationaliteit, zijn de eerste in hun familie die gaan studeren, of hebben een stormachtig verleden in bijvoorbeeld de GGZ of detentie. Deze jongeren worden vaak benaderd vanuit een probleemdefinitie. De Bibliotheek van Tussenverhalen heeft ambities voor jongeren, professionals en de samenleving. Jongeren in tussenposities krijgen een podium voor hun verhalen. Hun inzichten, ervaringen en bijdragen hebben de maatschappij veel te bieden. We nodigen professionals en instituties uit tot nieuwe manieren van kijken en luisteren. Om jongeren te betrekken als medevormgevers van de samenleving.

Dag 2: 03 oktober

Keynote I: Helma Koomen
Bijdrage: Beter leren omgaan met professionele pedagogische relaties: wat is de opbrengst van de Kohnstamm leerstoel voor opleidingen?

Als je gedrag of leren wilt beïnvloeden, kan de professionele relatie een krachtig middel zijn. Relaties leggen een fundament voor de beroepsuitoefening in opvang en hulpverlening, daar zijn we het doorgaans wel over eens. Met deze constatering begon Helma Koomen in 2021 haar leeropdracht Professionele pedagogische relaties voor de Kohnstammleerstoel. Maar dat hulpverleners dan ook professionele kennis en vaardigheden over de omgang met relaties aangeleerd moeten krijgen, blijkt een ander verhaal. Alsof het een algemeen menselijke vaardigheid betreft, die zonder scholing al voldoende aanwezig is. Tegen deze achtergrond onderzoekt Koomen sindsdien de professionele relatie in verschillende werkvelden en hoe het relatieconcept in theorie en praktijk wordt uitgewerkt om relaties te kunnen meten, vormen en beïnvloeden. In deze lezing maakt ze de balans op van de afgelopen jaren. De gehechtheidstheorie biedt belangrijke aanknopingspunten, onder meer voor relatiegerichte reflectie. Opvallend is dat belang en betekenis voor de professional zelf vaak onderbelicht blijven.

Keynote II: Jan Bransen
Bijdrage: Ook pedagogiek is een kwestie van meelopen      

In het oude Griekenland was een pedagoog een slaaf die een meeloper was: hij begeleidde welgestelde kinderen van en naar school. Dit oorspronkelijke beeld van de pedagoog is ook voor de pedagogen van de 21e eeuw van grote betekenis, zoals ik in deze afsluitende keynote zal betogen. Dat vraagt om een analyse van het begrip “slaaf”, maar vooral ook om een analyse van wat het betekent om een “meeloper” te zijn. Wat doe je als pedagoog, als ouder of leerkracht, maar ook als kind, jongere of leerling als je meeloopt? Wat doe je als je samen wandelt? En wat betekent dit voor onze wederzijdse verantwoordelijkheden, voor onze motivatie, voor de weg en voor de bestemming? Op deze vragen valt een heel verhelderend licht te schijnen vanuit dat oude beeld van die slaaf die meeloopt.

Workshop sprekers

Frank Cockx
Bijdrage: Ruimte voor ‘ont-moeting’ en ‘subjectificatie’ in het (pedagogisch) onderwijs.
De casus van PIW in SRW: op weg er mee!

Wat inspireerde de opleiding “Sociale ReadaptatieWetenschappen; kinderen, jongeren & welzijn” van de UCLL bij de vormgeving van het – unieke – opleidingsonderdeel Professional In Wording (verder: OPO-PIW)?

In onze bijdrage nemen we deelnemers mee in:

• Inspirerende pedagogische denkkaders die bijdragen tot meer “vorming” en “normatief-reflexieve professionals” in het hoger onderwijs én het werkveld (cf. Kunnenman, Biesta, e.a.)
• Een concrete en meer ‘hands-on’-vertaling van deze denkkaders in het curriculum van onze resp. eender welke pedagogische (secundaire-, hogeschool of academische) opleiding
• De knelpunten, vragen en problemen waar we in de vormgeving van het OPO-PIW (nog) op bots(t)en
• Het inspireren van collega-docenten, de huidige en toekomstige studenten in hun pedagogisch handelen en denken

Tijdens deze sessie wordt er ruimte voorzien om in te gaan op de vraag: “hoe kunnen we in het hoger onderwijs ruimte creëren voor het faciliteren van leren, waarbij niet enkel “het afvinken” maar ook “het vonken” een belangrijke plaats krijgt?

Hanneke Velthuijsen
Bijdrage: Happy Minds: stress reductie in het primair ‘urban’ onderwijs

Zijn stress reducerende activiteiten zoals yoga, meditatie en mindfulness voor kinderen wel echt nodig? Ervaren kinderen überhaupt stress in hun jeugd? Het antwoord is ja. Kinderen met veel stress kunnen mentale en fysieke problemen ontwikkelen. In grote steden is er sprake van meer spanning bij kinderen, vanwege urban stress en de daarbij komende opvoedstress. Door het toegankelijk maken van stress-reducerende activiteiten op de grootstedelijke basisschool, kun je die groep kinderen bereiken die stress ervaren. Het Centre of Expertise Urban Education van de Hogeschool van Amsterdam deed vanuit de Faculteit Onderwijs en Opvoeding, onderzoek naar stressreductie in het primair onderwijs. Het is een eerste oriënterend onderzoek, dat nog niet eerder is uitgevoerd op Nederlandse bodem. Tijdens de interactieve presentatie maakt u zelf kennis (door samen te oefenen) met innovatieve lesmethodes die kinderen leren om met stress om te gaan en hun emoties te reguleren tot een ‘Happy Mind’. Sneak peak: https://www.hva.nl/binaries/content/assets/subsites/urbaneducation/projecten/happyminds-digitaalboekje.pdf Sport- en Bewegingspedagoog Hanneke Velthuijsen deed onderzoek naar stress reductie in het primair ‘urban’ onderwijs, ontwikkelde het didactisch materiaal Happy Minds, geeft Mindfulness in de minor Coachen en Begeleiden en was in 2023 Docent van het Jaar. Het onderzoek Happy Minds was genomineerd voor de AmSia Award 2024 voor beste innovatieve onderzoek in de categorie onderwijs

Hanske Douwenga en Lisette van der Poel
Bijdrage: Co-onderzoek met jongeren

In deze bijeenkomst staat de ervaringsdeskundigheid van jongeren centraal. De unieke inzichten van jongeren met eigen ervaringen kunnen de kwaliteit en relevantie van onderzoek namelijk naar een hoger niveau tillen, mits er goed wordt omgegaan met deze deskundigheid. Door jongerenexperts actief te betrekken bij elke fase van het onderzoek, wordt een levendige en betekenisvolle samenwerking gecreëerd die leidt tot meer inzichtelijke en toepasbare resultaten.

Binnen het internationale onderzoek consortium YouthGEMs werken jongerenexperts op verschillende manieren samen met onderzoekers en professionals. Binnen YouthGEMs wordt onderzoek gedaan naar de genetische- en omgevingsfactoren die invloed hebben op de mentale gezondheid van jongeren tussen de 12 en 24. De ervaringen en inzichten van de betrokken jongeren hebben direct invloed op de onderzoeksprocessen en -uitkomsten. 

Tijdens deze bijeenkomst wordt dieper ingegaan op effectieve manieren om samen te werken met jongerenexperts en hoe je in co-creatie met jongeren onderzoek kan uitvoeren.

Jan Sanne Mulder
Bijdrage: Het gaat om de alledaagse interactie!

“De methodologische focus op het bewerken van interacties leidde niet alleen tot verbeteringen binnen het onderzoeksteam, maar had ook een bredere impact op de organisatie als geheel. Dit zorgde voor een sterker fundament voor […] en het verduurzamen van de aangebrachte veranderingen” (docent mbo). Wil je lastige pedagogische vraagstukken in je eigen werk met succes hanteren, dan is onderzoek nodig dat als een vliegwiel werkt voor het vinden van oplossingen. Dat onderzoek gaat uit van principes zoals:
‘Werk met hoe het pedagogische vraagstuk zich voordoet in het hier-en-nu van de alledaagse interactie’
‘Doe in die interactie met jeugdigen/opvoeders en met collega’s iets totaal anders dan dat je tot dan toe deed’ 
‘Communiceer altijd met de betrokken jeugdigen’.
‘Experimenteer systematisch met interactiebijdragen’

In onze presentatie lichten we deze, en andere, principes toe en geven alumni van de masteropleiding Pedagogiek van de Hogeschool Inholland een praktijkvoorbeeld van het werken met deze principes.

Astrid Ottenheym-Vliegen en Marion van Hattum
Bijdrage: Tussen weten en verstaan: wat vraagt pedagogisch handelen?

Hoe vaak weten we wát er moet gebeuren, maar missen we hóe ons handelen afgestemd raakt? In deze sessie delen we inzichten uit het praktijkonderzoek WegWijsinGedrag, waarin onderwijsprofessionals leerden gedrag in interactie te verstaan via meervoudige perspectiefname; een niet-oordelende benadering waarbij je je verplaatst in de ander, naast je eigen perspectief.
We onderzochten wat er gebeurt in de alledaagse uitwisseling tussen leraar en leerling – en welke mechanismen in taal, interpretatie en afstemming ruimte geven of juist sluiten. Daarbij werd zichtbaar hoe pedagogische kracht niet zit in de juiste aanpak, maar in het vermogen om samen te kijken, te bevragen en betekenis te geven aan wat er gaande is.
We plaatsen dit binnen het perspectief van het pedagogisch ecosysteem: een dynamisch netwerk dat mentaal welzijn en ontwikkeling voedt.
Een sessie voor wie pedagogiek niet ziet als iets dat je toepast, maar als iets dat je samen vormgeeft – elke dag opnieuw.

Marjolein Branger
Bijdrage: Tussen opvoedtrends en wetenschap: Gezinspedagogiek in de opleiding tot pedagoog

Wat betekent het om een ‘goede’ opvoeder te zijn in een wereld vol opvoedtrends, superdiversiteit en socialemediadruk? Hoe kan ik als pedagoog weten wat ‘normaal’ is? Marjolein Branger – gepromoveerd aan de Universiteit Leiden op ouderlijke sensitiviteit in de eerste 1000 dagen en hogeschooldocent Pedagogiek aan de Haagse Hogeschool – behandelt in deze presentatie de mogelijke meerwaarde van gezinspedagogiek binnen de opleiding tot pedagoog. We gaan in op de kern van gezinspedagogiek en de manier waarop kennis hiervan kan bijdragen aan normatieve professionaliteit. Daarbij staan drie gezinspedagogische thema’s centraal: sensitiviteit, gehechtheid en de eerste 1000 dagen. Wat zegt de wetenschap hierover? En hoe verhouden deze thema’s zich tot (op sociale media populaire) opvoedtrends als gentle parenting en attachment parenting? Welke nuance is nodig om als normatieve professional opvoeders en kinderen te kunnen ondersteunen? Deze presentatie biedt hopelijk gezinspedagogische inspiratie voor het eigen werk en/of curriculum!

Roel van Goor en Jenna Louw
Bijdrage: Opleiden tot pedagogisch-normatieve professionalisering

Verbeter jouw beroepspraktijk: pedagogisch engagement als aanjager van pedagogische kwaliteit

Jeugdprofessionals hebben een verantwoordelijkheid voor het bewaken en versterken van de pedagogische kwaliteit van hun beroepspraktijk. Maar hoe je dat?

Bij de masteropleiding Pedagogiek van Inholland zorgen studenten voor pedagogische verbetering binnen hun organisatie. Ze komen tot verbeteracties die ze voorheen niet hadden kunnen bedenken en pedagogische opbrengsten die ze niet hadden kunnen voorzien.

Studenten werken vanuit een aantal uitgangspunten:

• De pedagogische kwaliteit van een beroepspraktijk valt of staat bij het pedagogisch engagement van de professionals;
• Pedagogisch engagement is uitdrukking van hoe de professional zich in het hier-en-nu manifesteert in de praktijk (geen persoonskenmerk);
• Praktijkverbetering vereist:
  1. Pedagogische inspiratie ‘van buiten’
  2. Pedagogische verbeelding van een toekomst
  3. Pedagogisch kanaliseren van de praktijkinteractie

In deze workshop: demonstreert een student hoe dit uitpakte in haar praktijk en worden de uitgangspunten toegelicht. Deelnemers ervaren zelf hoe en waar zij geïnspireerd kunnen raken voor pedagogische verbetering van hún praktijk.

Rynke Douwes en Johanna Petra Hoekstra-Kooistra
Bijdrage: MindCoach: Bewuster begeleiden bij studentenwelzijn.

Studentenwelzijn en mentale gezondheid van studenten staan volop in de belangstelling. Maar wat is eigenlijk de rol van docenten hierin? Ze zijn geen hulpverleners, maar spelen wél een cruciale rol in het creëren van een veilige en ondersteunende leeromgeving. Veel docenten herkennen dit, maar worstelen met vragen als: Hoe ver reikt mijn verantwoordelijkheid? Hoe combineer ik dit met mijn andere taken? In deze interactieve workshop verkennen we vier concrete rolpercepties die voortkomen uit onderzoek onder docenten en studenten. Aan de hand van een op onderzoek gebaseerd intervisiespel ervaar je hoe deze rolvisies houvast kunnen bieden bij dilemma’s rond studentenwelzijn.

Sterre Hoenderop – Gielen
Bijdrage: Weerbaarheid van startende jeugdhulpverleners versterken door zingeving in werk

De weerbaarheid van startende jeugdprofessionals staat onder druk. Het aantal cliënten en de complexiteit van zorgvragen in de jeugdhulpverlening stijgt en door personeelstekort is er minder ruimte om startende jeugdprofessionals in te werken. Het gevolg hiervan is een verhoogd risico op uitval van jeugdprofessionals binnen drie jaar na afstuderen. Zingeving in werk versterkt de weerbaarheid van starters, wat gekenmerkt wordt door werken vanuit innerlijke waarden in lijn met de organisatie en doelen van jezelf en anderen nastreven, vanuit een gevoel van verbondenheid met de omgeving. Middels participatief ontwerpgericht onderzoek vanuit een multi-perspectief benadering is in dit promotieonderzoek in nauwe samenwerking met het pedagogisch werkveld een onderwijsinterventie ontwikkeld voor het hoger onderwijs, om de weerbaarheid van starters te versterken. In de onderwijsinterventie staan zingeving in werk, verdiepende zelfreflectie, zelfzorg, zelfkennis en je plek in het systeem centraal. De resultaten van het onderzoeksproces en de ontwikkelde interventie worden gedeeld in deze presentatie.

Trudie Groen - Sjieka van Rooijen - Hanne van der Kolk
Bijdrage: Ervaren van kinderrechten, onzichtbare verhalen zichtbaar maken

Kinderrechten raken kinderen/jongeren in het hart van hun leven, in alles waar ze mee te maken krijgen zoals onderwijs, gezondheid, ouders en familie. 

Kinderrechten lijken voor elk kind/jongere gegarandeerd maar dat is toch niet zo. De toegang tot kansen is niet voor iedereen gelijk. Recentelijk is Nederland uit de top 20 gevallen van de kinderrechtenranglijst (NOS, 11-06-2025). Want hoe passend is passend onderwijs bijvoorbeeld eigenlijk?

Ongelijke kansen leiden in de werkpraktijk tot bezorgdheid, moedeloosheid of frustratie maar ook tot hoop, inspiratie en actie. Hoe kunnen we die emoties bundelen tot initiatieven waardoor studenten in de praktijk actief op zoek gaan naar de (onzichtbare) verhalen van kinderen? Hoe kunnen pedagogen in opleiding kinderen/jongeren vanuit de participatierechten empoweren? 

STRONG, de Hogeschool van Amsterdam en de Erasmus Hogeschool Brussel organiseren Kinderrechtenmanifestaties voor en door studenten die werken met kinderen/jongeren in onderwijs, zorg en welzijn. Studenten ervaren daar de kinderrechten door indringende verhalen en beelden. ‘De Kinderrechten zijn gaan leven en laten me sindsdien niet meer los’ (deelnemende student, 2023).

Deze Kinderrechtenmanifestaties zijn een onderwijsvorm gericht op ervaringsleren (het ‘raakt’), op professionaliseren, op bewustwording en op het ontwikkelen van een onderbouwde doorleefde morele intuïtie en een afwegingskader op basis van normen en waarden die zijn afgeleid van de Internationale rechten van het kind. Het verhaal en de stem van het kind is het beginpunt. En HOE doe je dat als pedagoog?

In deze inspiratie-sessie nemen we jullie mee in het Wat, Hoe, Waarom; kijken we naar beelden; gaan we gesprek; stellen we kritische vragen en delen we verontwaardiging en verwachtingen om zo een veelstemmig verhaal rondom de Kinderrechten en in het bijzonder de participatierechten, kansarmoede en de rol van pedagogen te laten klinken.  

Claudia Krivec en Violet Best
Bijdrage: Normatieve reflectieve professional

Doordat de maatschappij voortdurend in beweging is, veranderen ook de beroepsopgaven. Het zich als professional kunnen verhouden tot deze veranderingen in de maatschappij en de veranderende maatschappelijke opdracht, verbonden aan de verschillende rollen binnen het pedagogische werk, is een belangrijke competentie die we studenten willen laten ontwikkelen. Binnen het vak normatieve reflectieve professionaliteit wordt de eigen waardeoriëntatie onderzocht als moreel kompas en verbonden aan professionele kaders en visies. De master pedagoog stelt niet alleen de vraag ‘doen we het goed?’, maar ook de vraag ‘doen we het goede?’ en wil binnen de eigen organisatie een bijdrage leveren aan het gezamenlijk leren rondom deze vraag. Dit krijgt focus in een specifiek vraagstuk uit de praktijk. 

Doel  van dit onderwijs is masterstudenten meer ruggengraat te laten ontwikkelen om zichtbaar te zijn in het werk, vanuit een krachtige persoonlijke professionele identiteit. Vanuit hier is positioneren mogelijk. We geven graag een inkijkje hoe wij hieraan werken!

Wybren Grooteboer - Judith Hovius - Eva Lalihatu
Bijdrage: Competente rebellen versterken de stem van het kind

Beleid vanuit organisaties en gemeenten zou enerzijds de leefwereld van ouders enkinderen moeten verbeteren. Als dat beleid anderzijds leidt tot verslechtering, dan moet je daar wat van zeggen: een functioneel conflict voeren. Micha de Winter pleit in de Mulock Houwerlezing van 2015 voor het door professionals vormgeven van de rol van “Competente Rebellen die een alternatief bieden voor vastgeroeste dogma's en opkomen voor wat waardevol en weerloos is” (De Winter, 2015). Het is een vaardigheid van jewelste: Competent Rebels zijn. Hoe doe je dat in een werkveld waarin budgetten onder druk staan en waarin het werven en vasthouden van goede professionals topsport is en je collegae niet al te veel tegen de haren wilt instrijken? Eva Lalihatu, Judith Hovius en Wybren Grooteboer, bevlogen docenten, lichten in deze workshop een tipje van de sluier op hoe het opkomen voor alles wat weerloos is zijn weg vindt in het Curriculum bij de HAN opleiding Pedagogiek.